🌍 Jeodezi ile Yeraltı Suyunu 💦 İzleme 📡
🛰️ GPS 🌐
Yüksek hassasiyetli Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) istasyonları, telefonunuzdan çok daha kesin bir şekilde konum ölçebilir. 📏 Bu istasyonlar, yer hareket ettiğinde, yıllık 1 milimetrenin altındaki değişiklikleri algılayabilecek kadar hassastırlar! Dikey hareketin yanı sıra yatay hareketi de ölçebildikleri için yeraltı suyunu izleyebilirler. 💧
Çünkü suyun eklenen ekstra ağırlığı, aslında Dünya kabuğunun temelini sıkıştırır ve yüzeyin hafifçe düşmesine neden olur. 🌊 (Buna “batma” -subsidence- denir.) Yüzey, su kaybolduğunda — kuru mevsimde veya daha uzun kuraklık dönemlerinde — tekrar yükselir. ☀️💧 Yukarıdaki örnekte, birkaç yıl süren kuraklık ve ortalamanın üzerinde yağışın olduğu bir dönemde ölçülen temel hareketi ve buna karşılık gelen yeraltı suyu değişikliğini görebiliriz. 📈📊
⚖️ Yerçekimi ⚙️
NASA’nın GRACE (Yerçekimi Kurtarma ve İklim Deneyi) misyonu aslında bir çift
uydu olup, aralarındaki mesafeyi hassas şekilde ölçecek bir formasyonda uçarlar. Dünya’nın yer çekimi, bulunduğunuz konumda temel, (anakaya) su veya buz (buzullar) gibi malzeme kütlesindeki varyasyonlar nedeniyle düzgün değildir. 🌎🪂 Bu varyasyonlar, uyduların (çok az) hızlanmasına veya yavaşlamasına neden olur, bu da çift arasındaki mesafeyi geçici olarak artırır veya azaltır. ↔️⬆️⬇️
Bu durum, GRACE misyonunun bir buzulun eridiği veya yeraltı suyunun tükenmeye başladığı zaman içindeki kütlesel değişiklikleri ölçmesine olanak tanır. 💧🏔️ Yukarıdaki haritada, (sarıyla belirtilen) Kaliforniya bölgesi için zaman içindeki yeraltı suyu değişikliğini ölçen ilk GRACE misyonunun sonuçlarını görüyoruz. 🗺️🇺🇸 Bu harita, özellikle GPS haritalarında ortaya çıkan kuraklık sonrası (2016 Mayıs ayındaki) bölgenin ne kadar kuru olduğunu gösteriyor. 🌵🌧️
📡 InSAR 📶
InSAR, “Interferometrik Yapay Açıklıklı Radar”ın kısaltmasıdır. Uydular, Dünya’nın yüzeyinden yansıyan radar sinyallerini alır ve sinyalin dönüşündeki gecikmeyi son derece hassas bir şekilde ölçer. 🛰️📡 Bu teknik, her tepe ve vadiyi gösteren yüksek çözünürlüklü bir 3D yüzey haritası üretir. 🏔️⛰️ Avrupa Uzay Ajansı’nın Sentinel-1A uydusu gibi uyduların çoklu geçişlerinden yapılan tüm 3D haritaları karşılaştırarak, bir şeyin hareket edip etmediğini veya şeklinin değişip değişmediğini görebiliriz. 🔍🔄
Yukarıdaki örnekte, 2015 ile 2017 arasındaki dönemde California’nın bir kısmındaki yüzey değişikliklerini görüyoruz. Kaliforniya’nın Orta Vadi bölgesindeki yeraltı suyunun aşırı kullanımı, yüzeyin hafifçe düşmesine neden olur. ⬇️🚰 Bu, suyun tortu (çökelme/sediment) parçacıkları arasındaki küçük boşlukları işgal etmesi ve parçacıkları ayrı tutmaya yardımcı olması nedeniyle olur. Su çıkarıldığında, tortu daha sıkı bir şekilde sıkışabilir ve genel olarak daha az yer kaplar. 📉🏞️
InSAR haritaları genellikle küçük farkları vurgulamaya yardımcı olan benzersiz bir gökkuşağı renk şeması kullanır 🌈. Her rengin belirli bir sayıyı temsil etmesi yerine, ölçek, gözünüz haritanın üzerinde hareket ettiğinde tam bir renk dizisiyle 8 santimetrelik bir batmayı gösterir. 👁️🔍 Haritadaki siyah yıldızdaki çizgiyi takip ederseniz, bu alandaki en büyük hareket olan yaklaşık 24 santimetrelik batmayı (yıllık) görebilirsiniz. 🌍🔽 (üç kez tekrarlamıştır)
🌐 Jeodezi Nedir? 🌎
Jeodezi, Dünya’nın şeklinin, yüzeyindeki değişikliklerin, yerçekimi alanının ve dönüşünün ölçümüdür. 🌏🔍 Bu ölçümler, depremleri tespit etmek, levha tektoniğini incelemek, küçülen buzulları izlemek, toprak kaymalarını izlemek ve hatta otonom araçları yolda tutmaya yardımcı olmak gibi şeyleri yapmamıza yardımcı olur. 🚗🛤️
📹 Kuraklık Ölçümü: GPS Ağı Yeni Bir Perspektif Sunuyor — Video: 📺🔗
Kaynak:
Diğer yazılarıma ulaşmak için:
